Osmanlı Tarihinin İhtişamlı Hediyeleri

16. ve 17. yuzyildaki hukumdarlar dunyasinda buyuk hediye cilginliklari yaşanir. Bu hediye alişverişi Osmanli Imparatorlugu kayitlarina da gecmiş efsanevi oykuler barindirir.

Osmanli Kase ve Imbigi

Gunumuzde ozel gunlerin, iyi dileklerin vazgecilmez ekurisi hediyeler, Osmanli hukumdarlarinca, zenginligin ve ihtişamin onemli kanitlarindan biri olarak gorulmuş. Imparatorluklar zenginliklerinin sinirlarini adeta, mucevherler, kurkler, halilar, kiymetli atlarla cizmiş. Ote yandan hediye alip vermek, toplumun hiyerarşik yapisinda onemli bir yere sahip olmuş, devletler arasi ilişkilerde iletişimi kolaylaştiran bir faktor, bir anahtar olarak gorulmuş. Gelin isterseniz tarih sayfarina altin suyuyla yazilmiş ilginc hediye listelerine bir goz atalim.

Osmanli Nişani

1653’te IV. Mehmed (Avci) tarafindan Hint hukumdari Cihan fiah’a gonderilen hediyeler arasinda, yirmi kadar cariye, zumrut kabzali bir hancer, pek mukemmel ve kiymetli bir at takimi yer alir. Bu arada, Cihan fiah’in elcisine de, alti bin altin, bir kurk ve bir at verildigi kayitlara gecmiştir. Ama unutmamak gerekir ki, IV. Mehmed bir Osmanli padişahi ise, Cihan fiah da, bir Dogu hukumdaridir. Dolayisiyla, ayni yil Cihan fiah, Osmanli padişahinin hediyelerine ayni comertlikle karşilik verir. fiahin gonderdigi armaganlar arasinda, bir elmasli sorguc ve hancerle, o zamanlar, toplam degeri ‘uc yuz bin kuruş’ olarak tahmin edilen kiymetli hediyeler yer alir. 1682’de yine IV. Mehmed’e, bu sefer Moskova elcisi vasitasiyla, bircok hediyenin yanisira, tam 1.198 samur kurku sunulur…

Osmanli Hanceri

1665’te Avusturya ile yapilan antlaşmadan sonra, Viyana’ya Kara Mehmet Aga buyukelci olarak tayin edilince, Avusturya hukumdarina sunulmak uzere, elcinin yaninda goturdugu hediyeler de dillere destan olmuştur. Siralarsak; bir murassa sorguc, bir direkli cadir, yirmi seccade, beş acem halisi, yuz sarik, kirk hil’at, bir okka amber, on iki at, koşumlari ozel olarak yapilmiş ve cok kiymetli iki at bu listenin en goze carpan parcalaridirlar.

Bir Minyatur

Ama elbette, bu armaganlara karşilik, ilişkide bulunulan devletlerin hukumdarlari da Istanbul’a hediyeler gonderirlerdi. Istanbul’a gonderilen efsanevî hediyelerden biri de, unlu bir org idi. III. Mehmed doneminde (1595-1603), Ingiliz elcisi Henry Lello, Ingiltere’den gonderilen hediyeler ve tam 40 kişilik maiyetiyle birlikte, “Arz Odasi’nda ‘Yuce Turk’un elini opmek uzere, Bâbusselâm’a gelecek”, kabul toreninden once de, Arz Odasi onundeki revak icine yerleştirilen unlu hediye, saatli buyuk org, calmaya başlayacakti. Hector adli gemiyle ve ozel kasalar icinde Istanbul’a getirilen orgu, yapicisi Thomas Dallam, ilkin, Galata’daki elcilik binasinda kurmuş, onarmiş, daha sonra, III. Mehmed’in, annesi Safiye Sultan’in yazlik sarayinda oldugu bir sirada, Saray-i Humâyûn’a taşiyarak bir haftada, gosterilen yere kurmuştu. 25 Eylul 1599’daki kabul oncesinde, Saray’a donen padişah tahta oturur oturmaz, kurulu org calişmaya başlamişti. Once saat calmiş, sonra 16 canlik takim bir melodi seslendirirken iki melek borazan otturmuş, orgun tepesinde ise, bir kume kuş kanat cirpmişti.

Sultana hediye sunulmasi

Kanunî Sultan Suleyman’in kaptanideryasi Barbaros Hayreddin Paşa’nin bir sefer donuşu padişaha sundugu hediyelerin dokumu şoyledir: Omuzlarinda birer top cuha ile, iki bin esir; omuzlarinda birer kese akce ile, iki yuz gulam; ellerindeki gumuş tepsi icine konmuş atlas keselerde biner altin taşiyan yuz gulam; yine ellerindeki altin tepsiler icinde, inci ve mercan tespihler, gerdanliklar, altin kadehler taşiyan iki yuz cariye, hediye alip vermenin hiyerarşik toplum duzeninde belli gruplar arasindaki dayanişmayi arttirmadaki onemini gozler onune sermiştir.

Ancak, Osmanli padişahlarinin goz kamaştirici bonkorlugu gunumuzde yerini buyuk olcude ince zevklere, zeki tercihlere birakmiştir. Hediye aldigimiz kişinin karakterine dair farkedecegimiz kucuk bir detay, bize o kişiyi sevindirecek hediyeyi bulma konusunda cok yardimci olabilir. Ayrica, karşimizdaki kişinin bizden samur kurkleri, altin kadehler taşiyan cariyeler, elmasli hancerler beklemedigini bilmek, hediye almayi biraz da olsa kolaylaştiriyordur herhalde, ne dersiniz?

Kaynaklar

1. http://www.thegate.com.tr/?sid=5d6bc63fa883d5484e1587d9ac4018f4&subid=298
2. http://www.directiques.com/images/inventory/327_674169935_8_55_44@12_16_2003_2.jpg
3. http://www.osmanlisanati.com/p10.html#